Drie boeken over de hel 2

Ik heb van de week drie boekjes over de hel gelezen en dat is wel een beetje veel van het goede. De aanleiding was een boek van Rob Bell, “En de meeste van deze is liefde”, in het Engels kernachtiger betiteld als “Love wins”. In Amerika mogen orthodoxe gelovigen graag hun rechtzinnigheid tonen door iedereen die hen niet zint publiek naar hel en verdoemenis te verwijzen. Bell geeft daar een paar krasse staaltjes van weer en stelt dan de retorische vraag: kunt u met zo’n geloof leven? “Zal alleen een select aantal van alle miljarden mensen die ooit geleefd hebben ‘de hemel halen’ en zullen alle anderen voor altijd marteling en vergelding ondergaan? Kan God dat doen, of zelfs toestaan, en blijven beweren dat Hij een liefdevolle God is?”. Het antwoord is ‘neen’. Wij moeten dat anders lezen. Het woord Gehenna dat met ‘hel’ wordt vertaald, was eigenlijk de vuilnisbelt van Jeruzalem; wat in onze vertaling de “eeuwige bestraffing” heet is veeleer een goeie snoeibeurt of een intense beleving van correctie; en als God wil dat alle mensen behouden worden, dan moet het raar lopen als het daar uiteindelijk niet van komt. Zoiets. In een wervelende vaart geschreven, met scherpe vragen en een aantal zeer goede punten, maar met een argumentatie die he-le-maal niet overtuigt.

Bestaat de hel?

Er is veel heibel over gekomen en in het Nederlands werden ook twee boeken met repliek vertaald. De eerste die ik las is “Bestaat de hel?” van Francis Chan. Helder geschreven, zonder te schelden maar wel bedoeld om Bell te weerleggen. Noem eens iets: iedere normale jood uit de eerste eeuw dacht bij Gehenna wel degelijk aan de hel en de oudste tekst waarin het een vuilnisbelt is, dateert uit het jaar 1200. En verder vindt hij het zelf ook pijnlijk maar zowel Jezus als de apostelen leren toch echt dat een mens een eeuwige bestemming heeft, ten goede of ten kwade. “Iedere keer wanneer mijn gedachten in de richting van de toekomst van de ongelovigen gaan, duw ik ze snel weg om ze mijn dag niet te laten bederven. Maar hier is sprake van een werkelijkheid die ik gewoon niet kan negeren.”

God overwint

Het derde boekje dat ik las is “God overwint” van Mark Galli. Ik moet bekennen dat dit nu al de derde auteur was die ik tevoren niet kende, maar ik vond het wel met stip de beste van de drie. Alleen al het begin ervan. Hij signaleert dat “Love wins” bol staat van de vragen en dat is mooi. Maar je hebt vragen en vragen. Als Maria de wonderlijke woorden over haar aanstaande zwangerschap hoort, dan vraagt ze “Hoe zal dit geschieden?” en dat is een volkomen terechte vraag. Als Zacharias een wonderlijke geboorte aangekondigd krijgt, dan vraagt hij “Hoe kan ik weten of dat waar is?” en die vraag is niet verboden maar wel van een heel ander kaliber. “Maria’s vraag gaat over God. Die van Zacharias gaat over zichzelf.” En daar moet je serieus over nadenken bij de vele vragen die je in je hart voelt opkomen. Verlang je te leren hoe God het bedoelt of wens je te bepalen of het voor jou aanvaardbaar is? De vraag achter alle vragen is de vraag die Jezus stelt aan het kruis: “Mijn God, waarom hebt u mij verlaten?” en door die diepte heen zullen onze vragen moeten gaan. “Waar Jezus als waarachtig mens de vraag stelt die achter al onze vragen schuilgaat — kunnen we erop vertrouwen dat God goed en rechtvaardig is? — geeft Jezus als waarachtig God het antwoord met een wedervraag: ‘Kun jij de God die voor jou wil sterven, vertrouwen en liefhebben?’

De vrije keuze

Galli maakt er daarna werk van om zowel de ernst van het probleem van zonde en schuld duidelijk te maken als ook de kracht van Jezus’ antwoord. Op een verrassend zachtmoedige manier legt hij een aantal forse missers uit ‘Love wins’ bloot maar hij laat zich niet verleiden om er krasse helse zinnen tegenover te zetten. Wij moeten dat aan Jezus overlaten die Rechter zal zijn — en hem zullen we moeten vertrouwen. “Love Wins stelt die typisch Amerikaanse deugd op de hoogste plaats; het is de vrije keuze, een menselijke waarde, die onze bestemming bepaalt. Uiteindelijk staat God bij de poort naar het nieuwe Jeruzalem, te ‘wachten en hopen op de mogelijkheid dat er verzoening met diezelfde mensen plaatsvindt.’ Het boek kan nog zo vaak benadrukken dat God almachtig is, eigenlijk komt er Hij nogal hulpeloos in naar voren.”

Na alle drie de boeken doorgelezen te hebben, ben ik er des te meer van doordrongen wat een bange vraag het is die de leerlingen aan Jezus stellen: ‘Heer, zijn er maar weinigen die worden gered?’ Ik houd me vast aan Jezus’ ernstige antwoord dat de vragen wel omdraait: ‘Doe alle moeite om door de smalle deur naar binnen te gaan, want velen, zeg ik jullie, zullen proberen naar binnen te gaan maar er niet in slagen’.

Naar aanleiding van:

• Rob Bell, En de meeste van deze is… liefde. Een eerlijk boek over hemel en hel.. Kok Kampen 2012, € 18,50, ISBN 9789043510226
• Francis Chan, Bestaat de hel? Een Bijbelse verkenning. Medema Heerenveen, € 14,95, ISBN 9789063536435
• Mark Galli, God overwint. Over liefde, hel en hemel. Vuurbaak Barneveled 2012, € 14,90, ISBN 9789055604630

Ik las genoemde drie boeken als voorbereiding op een discussie in EO’s “Deze Week”, met Henk Medema en Koert van Bekkum onder leiding van Embert Messelink, die vanochtend opgenomen en morgenavond, zaterdag 21 april om 20.30 uur uitgezonden wordt op Radio 5.