Jos Strengholt was ooggetuige van de omwenteling in Egypte, die begin dit jaar plaats vond, want hij woont als Anglicaans priester met zijn Hollandse gezin in Caïro, niet ver van het Tahrierplein waar de enorme demonstraties tegen Mubarak en zijn regime plaatsvonden. Toen het allemaal gebeurde, blogde en twitterde hij er op los, terwijl hij ook radio en TV van commentaar voorzag. Ik vind het een mirakel hoe hij een maand na de val van Mubarak dit boek over Egypte en de omwenteling heeft weten te schrijven. Het idee is dat hij een wandeling schrijft tussen de twee kantoren waar hij tot heden gewerkt heeft (juist dezer dagen verhuist hij naar een heel andere wijk van Caïro). Op die route beschrijft hij — meesterlijk, vind ik — alle facetten van het Egyptische leven en wel telkens met een link naar de gebeurtenissen tijdens de opstand. Je leest over leger en politie, over het verkeer en de corruptie, over de overvloed aan oudheden in Egypte en hoe die als smeergeld dienen, over scholen en gezondheid, over de kerk in Egypte en nog veel meer.
Maar hoe waarderen we nu intussen wat er gebeurd is? Is het de overwinning van liberalisme en democratie, of is het uiteindelijk de doorbraak van de Moslimbroederschap en de sharia? Christenen — en niet alleen zij — leven op dit punt tussen hoop en vrees. Strengholt is sceptisch: in Egypte was het leger de baas, is het leger de baas en zal dat blijven. Dat Mubarak viel, was alleen mogelijk omdat het leger hem niet langer zag zitten. Je zou behalve sceptisch ook cynisch kunnen worden: is het niet het schoolvoorbeeld van hoe je een militaire coup kunt plegen met steun van de bevolking en onder luide internationale toejuiching? Maar dat gaat net te ver. Een en ander heeft ook de ervaring geleerd dat als een volk zich verenigt het sterk is en veranderingen kan afdwingen, aldus Strengholt. En in elk geval is de bestaande corruptie zo openbaar geworden en aan de kaak gesteld dat er echt iets anders moet. Strengholt gaat zelfs zo ver dat hij plechtig verklaart, voortaan zelf niet langer voor een beetje smeergeld zijn auto illegaal te zullen parkeren…
Tussen de aardige en interessante waarnemingen door lees en leer je veel over de moeilijke uitdaging om in een gek geworden wereld toch eerlijk en rechtvaardig te leven. Daar had ik zelfs wel wat aan voor bezinning op de vraag hoe wij dat in een heel ander soort gek geworden wereld moeten aanpakken.
Het boek eindigt met een hoofdstuk over de kerk in Egypte — dat is natuurlijk in hoofdzaak de Koptische kerk. Nog meer dan de gemiddelde burger wordt de kerk heen en weer geschud tussen hoop en vrees. Tot 15 februari, vier dagen na de val van Mubarak, heeft de Koptische paus het bestaande bewind verdedigd en opstand ontmoedigd. Strengholt helpt je om daar een evenwichtig oordeel over te vormen. En minstens zo duidelijk is hij over de opdracht van de kerk in de veranderde samenleving: niet in een bastion maar wel met een duidelijk verhaal over gerechtigheid waar je om te beginnen zelf naar doet. “De Heer van de legermachten gaat ons voor, ook in een islamitisch Egypte dat zijn wetgeving op de sharia baseert. Farao is gevallen, maar wat de toekomst ook brengt, het leger van de Heer laat zich niet stuiten door vrees voor wat komen zal”.
nav Jos Strengholt, Egypte mijn volk — ooggetuige van een omwenteling, Heerenveen 2011, 240 pag., ca. € 12,95