Eigentijds auteursrecht

Onlangs verscheen bij Kok in Kampen het boek “Als een Vis in het Web”, christelijk handboek voor Internet. Het werd geschreven door Ruud Paap, die zijn sporen verdiende in computer-boeken, en door NCRV’s Renger Kas. Het is, laat ik zeggen, een wonderlijk boek.

Eerst over dat Internet. Wat zullen we er nog over zeggen? Zelfs op de Senioren-beurs van vorige week moesten de deelnemers eraan geloven. En dit artikel bereikte de uitgever ook via het Internet. Dus ja, je kunt er niet omheen. Mensen verzenden er berichten over en de voornaamste vakterm is: surfen over het Web. Dat betekent: zoeken op dat grote net van miljoenen computers, die onderling verbonden zijn als een web en waar je via één telefoonlijn toegang toe hebt. Iedereen doet het, zo lijkt, en vandaar dat ook de Vis (aloud christelijk symbool) in het Web terecht kwam.

En dan de inhoud van het boek hierover. Bij de presentatie vertelde Ruud Paap hoe belangrijk Internet is, zelfs voor schoolkinderen. Zijn eigen dochter moest een werkstuk over Gandhi maken en via het Web had ze binnen een uur alle informatie binnen, onder meer van het Gandhi-instituut in India. 

De auteur lijkt dit foefje snel overgenomen te hebben, want een omvangrijk deel van het boek is op precies deze wijze samengesteld. Je laat zoeken op woorden als “Bijbel” en “christelijk” en je klikt met de muis op de verwijzingen die dan zichtbaar worden. Wat er dan gebeurt is dat een hele hoop tekst en plaatjes je computer binnenrollen. Als je dan op Control-P drukt, wordt de tekst afgedrukt en dat stuur je naar de uitgever. Pagina’s lang komen ongewijzigd in het boek voor, precies in de opmaak waarin ze op het Internet staan. Ik kan zelfs zien welke search-engine de auteur gebruikt heeft. Ik vind dat een rare manier van een boek schrijven. Professor Diekstra vertaalde zijn Amerikaanse bronnen in elk geval nog. De heren Paap en Kas zijn weliswaar correcter in het vermelden van hun bronnen. Maar domweg uitprinten wat anderen op het net zetten, zonder er een gedachte aan toe te voegen, is dat een boek schrijven?

Er staat dus veel overbodigs in het boek, terwijl voor een “christelijk handboek” belangrijke zaken ontbreken. Zoals de discussie over het weren van ongewenst materiaal. Op je telefoon kun je een 06-blokkering aanvragen. Er valt veel actueels te melden over internet-varianten van zo’n blokkering, maar daarover biedt het boek niets. En ik mis een verwijzing naar een voor de hand liggend adres als “Internet for Christians”, een gratis te ontvangen periodiek over het onderwerp van het boek.

Een woordvoerder van Kok vertelde dat zijn uitgeverij zeer geïnteresseerd is in de auteursrecht-kanten van Internet. Welnu, als iemand nog eens ongevraagd een bloemlezing uit werken van Kok wil publiceren, dan neme hij dit boek als voorbeeld. En ik ben voor een leuk bedrag graag bereid om onder de titel “Als een kurk in het Web” een internet-handboek voor wijnliefhebbers te maken.

Intussen zijn er ook rare ontwikkelingen op auteursrecht-gebied. Bij het genoemde boek is een CD-rom gevoegd vol met software van Microsoft. Gratis. Waarom? Omdat Microsoft probeert de markt te veroveren door al z’n Internet-software gratis beschikbaar te stellen. Dat is een nieuwe trend en in Amerika worden er hele rechtszaken over gevoerd. Het lijkt voor de gebruikers alleen maar winst. Maar natuurlijk is het wel het type “gratis” dat ook de commerciële zenders uitproberen. Je geeft alles een poosje gratis weg en als niemand meer zonder kan, dan vraag je er veel geld voor. En zoals bij de TV-zenders de inhoud van de programma’s steeds meer bepaald wordt door de adverteerders, zo gaat dat ook in dit boek. Ruim de helft van de pagina’s bevat niets anders dan aanwijzingen voor de installatie van een bepaald Microsoft programma. Om de eer te redden zijn ook drie pagina’s aan de concurrent gewijd. De bijbeltekst boven dat hoofdstuk luidt “… de tweede van zijn broeders, Nehemia 11:17”. En bij de gratis CD-rom staat: “… zo neem mijn gave uit mijn hand aan, Genesis 33:10”. Kijk, daar word ik nou niet blij van. De geboden programma’s zijn uitstekend, maar moeten we daarvoor als prijs betalen dat het met boeken dezelfde kant op gaat als met TV-programma’s?

Verschenen in Opbouw oktober 1996