Om buitenstaanders met het evangelie te bereiken, beginnen kerken vaak aan “laagdrempelige diensten”. Ik begrijp dat verlangen en heb er tegelijk vragen bij. Dat probeer ik hieronder te verwoorden in een aanzet tot bezinning.
Het gaat in religie vooral om drie elementen: het heilige, de overgave en de gemeenschap. Wie op zoek is naar God, mist in het moderne leven deze drie dingen. Wie ze niet mist, is niet op zoek naar God. Daarom is in zoekersdiensten het laatste wat je moet doen om op deze drie te ‘bezuinigen’.
Daarnaast gaat het in religie nog om drie andere elementen: de traditie, de moraal en de leer. Ook die zijn belangrijk maar ze komen later wel en je kunt specifieke diensten toegankelijker maken door daarop te ‘bezuinigen’.
Deze zes elementen zijn in principe voor alle religies belangrijk, zij het soms in een andere volgorde. Het specifiek christelijke is dat door alle zes heen GENADE geschreven staat, door het bloed van Christus.
De westerse wereld (en wij dus ook) ademt dagelijks het volstrekte tegendeel van het heilige, de overgave en de gemeenschap, en dat tegendeel is respectievelijk gewoon doen, vrijblijvendheid en individualisme. Religie zou er allang door verstikt zijn als de mens niet ongeneeslijk religieus was. Dat is de reden dat er zoekers zijn, bij ons net zo goed als bij de moskee en de esoterie.
Het lastige voor zoekers (soms zijn we dat zelf ook, of onze kinderen) is dat ze vervreemd zijn van het leven met God, omdat ze hem niet kennen en hun hart voor hem gesloten hebben. Het heilige is hun vreemd, voor overgave zijn ze bang en gemeenschap wantrouwen ze. Maar tegelijk zoeken ze juist dat.
Ten diepste kan alleen Gods Geest dit doorbreken. Maar naar de menselijke kant zijn er twee wegen zinvol: als christenen midden in de wereld flarden van het geloof tonen; en als kerken aan zoekers hun geheim tonen in plaats van hun cultuur. Wat geen nut heeft is om de adem van de wereld programmatisch je kerk binnen te halen; het gebeurt onbewust al meer dan genoeg.
“Laagdrempelige diensten” zouden er in mijn ogen dan ook op gericht moeten zijn om het heilige, de overgave en de gemeenschap te presenteren in de kerk, met een minimum aan gereformeerde opsmuk. Uitdagend, misschien eng, maar in elk geval voor een gewoon mens te volgen. En absoluut zonder te focussen op gewoonheid, vrijblijvendheid en individualisme.
Daarnaast blijft het machtig interessant als niet de kerk, maar christenen in een wereld die het seculiere ademt verwijzen naar het geheim. Als Disney de Narnia-tales brengt, als Peacedog speelt in De Kei en als een topwetenschapper oppert dat er Intelligent Design moet zijn. Veel minder spannend vind ik het om in een kerkdienst de Narniafilm te draaien of om als dominee te opperen dat er wel iets in ID kan zitten…