Obama over schietpartij in Newtown 4

Ik heb nu twee keer de volledige toespraak van Obama zitten bekijken, die hij gisteren — zondagavond — hield in Newtown na de schietpartij waarbij twintig kinderen en zeven volwassenen werden gedood. Wat mij betreft is het een buitengewoon indrukwekkende toespraak. En op het punt van de troostende taak die een president bij zo’n gelegenheid heeft vind ik ‘m onberispelijk. Met woorden uit de Bijbel die veel groter zijn dan wij zomaar kunnen bevatten, met aandacht voor de persoonlijke kant in verdriet en in moed van betrokkenen, met een oproep tot bezinning en met al de namen van de slachtoffers hoofd voor hoofd. En belangrijkst van al, met een hart op de goede plaats. 

Enkele waarnemingen: ik vond het als christen werkelijk een verademing om iemand zo ronduit over God en geloof te horen spreken, niet als een extraatje erbij maar als rode lijn door zijn verhaal. Dat is enorm rijk en het is ook heel moeilijk want het lost natuurlijk de vragen niet op en dat probeerde hij ook niet. Maar als ik dat zie dan realiseer ik me met verbijstering dat een groot deel van de christenen in de Verenigde Staten deze man zo ongeveer als de antichrist beschouwt. Dat snap je toch niet?

Een ander punt: hoe mooi ik het ook vond, ik zat me werkelijk te verbijten wanneer Obama nu eindelijk eens onomwonden het wapenbezit ter discussie zou stellen. Er zijn in de VS evenveel wapens als mensen in omloop; het is makkelijker om aan een geweer te komen dan aan een dokter; er vallen jaarlijks zowel absoluut als relatief nergens zoveel doden door vuurwapens als in de VS en dat terwijl nergens zoveel gevangenen zijn als daar. Nou ja, zo iets. Ze zijn gewoon niet wijs, in mijn ogen.
Toch snap ik achteraf dat het wel juist is, zo vlak na de aanslagen, om de toespraak niet uit te laten lopen op een politiek statement maar op de namen van wie omkwamen. En terecht zeggen commentatoren dat hij het onderwerp wel degelijk op de agenda heeft gezet. En dat dit eens tijd zou worden. En dat het waarschijnlijk niet gaat helpen.

Wat dat laatste betreft denk ik nog even mee: het gaat waarschijnlijk niet lukken om tussen de Amerikaanse oren te laten indalen dat particulier wapenbezit taboe behoort te zijn en dat alleen de overheid het zwaard hoort te dragen. Dat gaat vooral niet lukken omdat wapens voor de helft van Amerika (en naar ik vrees met name voor de christelijke helft) een geloofsartikel zijn dat even onfeilbaar is als de Bijbel. Maar het gaat volgens mij ook niet lukken omdat er een laagje ontbreekt aan de prachtige speech van Obama.

Ik bedoel nu hoe de president (vanaf 14:40 op de video) uitwerkt dat het enige dat vaststaat de liefde is. De liefde voor je kinderen, voor je gezin en anderen. En dat je er alles voor over hebt maar dan ook alles om hen te beschermen.
Weet je, wat hij zegt is inderdaad waar maar veel Amerikanen redeneren: “precies en daarom ga ik nooit met mijn kinderen op pad zonder een geweer en een pistool”. Dat las ik ook in de reacties: er lopen zoveel gekken rond dat we nooit wapens moeten verbieden want dan lopen alleen de gekken met een pistool en nette mensen zoals ik niet. Als er zo’n kerel opduikt in de bioscoop wil ik wel wapens bij me hebben om hem te stoppen. Etc.

Ik denk eigenlijk dat wat er ontbreekt in de redenering het besef is dat de mens geneigd is tot alle kwaad. En dat dit er potentieel bij iedereen uit kan komen, ook bij mij. En dat je nooit moet toestaan dat iedereen wapens draagt omdat je kunt uitrekenen dat het kwaad er af en toe uit komt. Een deel van de oplossing is dat om die redenen de overheid het zwaard niet tevergeefs draagt (geweldsmonopolie heet dat). Maar dan nog moet je erbij zeggen dat het kwaad zal blijven toeslaan zelfs via ‘goede’ mensen.

Zou je misschien dit mogen zeggen: bij alles waar ik die Amerikanen om bewonder, en bij de warmte die ik voel voor een president die publiek over zijn geloof spreekt, er is één ding dat hen ontbreekt en dat is het besef zoals verwoord in de gereformeerde catechismus, dat namelijk een mens geneigd is tot alle kwaad. Het probleem is, zei iemand (beetje gekscherend) na de kredietcrisis, dat Alan Greenspan geen calvinist is. Daarom was er te weinig controle op al die banken. Het probleem is dat Obama zowel als zijn tegenstanders niet beseffen dat de mens — ieder mens — tot  het kwade geneigd is. Als mensen in wezen goed waren, dan zou ik zeggen: geef iedereen een wapen om zich te beschermen tegen ‘het kwaad’. Maar als mensen – alle mensen – van nature geneigd zijn tot het kwade, beperk dan wapenbezit zoveel mogelijk zodat die kwade neiging zo weinig mogelijk schade aanricht. Omdat je nooit weet wie er gek genoeg is om wapens te misbruiken en ook omdat er aan die heilige drive om je gezin te beschermen een grens moet worden gesteld.

Nou ja, over het raadsel Amerika raak je nooit uitgefilosofeerd. ’t Lijkt er overigens op dat ze zelf wel zo’n beetje uitgepraat zijn, financieel dan. Maar dat is weer een ander verhaal.